Publikacja BIOEAST „Jak zbudować potencjał biomasy o znaczeniu strategicznym”

Materiał oryginalny jest dostępny w języku angielskim na stronie portalu SCIENCE BUSINESS https://sciencebusiness.net/news/how-build-critical-biomass

Jak zbudować potencjał biomasy o znaczeniu krytycznym

Tekst sponsorowany przez: Inicjatywę BIOEAST

14 grudnia 2021 | Aktualności

Wspieranie zrównoważonej biogospodarki cyrkulacyjnej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej

Badania i innowacje w biogospodarce, w tym w rolnictwie, znajdują się w centrum uwagi. Wspólna Polityka Rolna (WPR) na lata 2021-2027 ma zostać przyjęta przez państwa członkowskie z silnym naciskiem na wiedzę i innowacje, w tym konkretny cel dotyczący inwestycji związanych z biogospodarką. Ponadto, pierwszy program roboczy Horyzont Europa, w ramach tak zwanego klastra 6 dotyczącego biogospodarki, jest realizowany z rekordowo wysokim budżetem wynoszącym prawie 2 miliardy euro.

Wspieranie zrównoważonej i biogospodarki obiegu zamkniętego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej jest jednym z głównych celów pięcioletniej Inicjatywy BIOEAST, która jest otwartą inicjatywą ministerstw rolnictwa krajów Grupy Wyszehradzkiej. Rządy Czech, Węgier, Słowacji i Polski rozpoczęły współpracę w 2016 roku. Od tego czasu dołączyły do nich Bułgaria, Chorwacja, Łotwa, Litwa, Estonia, Rumunia i Słowenia.

Świat zmienił się od czasu, gdy kraje BIOEAST po raz pierwszy planowały modernizację swojego rolnictwa i systemów żywnościowych, gdy 17 lat temu zaczęły przystępować do UE. Dominuje nowy kontekst systemowy i międzysektorowy, w którym główną siłą napędową jest zrównoważony rozwój i cyrkulacyjność, wspierane przez silny impuls w zakresie badań i innowacji. Przy jedynie umiarkowanym wsparciu dla innowacji na poziomie politycznym i strategicznym w krajach BIOEAST (wydatki na badania i innowacje wynoszą znacznie poniżej 2 % PKB), uczestnicy rynku nie są jeszcze gotowi na tę zmianę.

Bez konkretnych programów krajowych w zakresie badań i innowacji oraz rozwoju gospodarczego w biogospodarce, a także promocji już dostępnych rozwiązań, przejście na zrównoważoną podstawę będzie trudne. Podczas gdy decyzje polityczne są słusznie podyktowane bieżącą rzeczywistością rynkową związaną z konkurencyjnością, inicjatywa BIOEAST ma na celu stopniowe zachęcanie do nowej interpretacji obecnego paradygmatu i przygotowanie na przyszłe wyzwania związane ze zrównoważonym rozwojem.

Mimo iż kraje Europy Środkowej i Wschodniej negocjowały Wspólną Politykę Rolną (WPR) z myślą o modernizacji swoich systemów rolno-spożywczych, modernizacja tego sektora jeszcze nie nastąpiła. Od czasu przystąpienia do UE ich udział w nauce opartej na doskonałości ulega stagnacji: łączny udział krajów BIOEAST w programie ramowym UE „Horyzont 2020” wynosił poniżej 5,7%. Bez krajowych strategii i planów działania mających na celu wsparcie biogospodarki możliwości wdrażania nowych technologii są ograniczone.

Wspieranie biogospodarki na różnych poziomach

Inicjatywa BIOEAST ma na celu wspieranie wdrażania biogospodarki na poziomie makroregionalnym i krajowym. Rola tej inicjatywy jest dobrze znana instytucjom europejskim; strategia UE dotycząca biogospodarki odniosła się do niej w swoim planie działania, a także w konkluzjach Rady w sprawie biogospodarki i strategii „Od pola do stołu”.

Komisja Europejska sfinansowała nawet działanie koordynacyjne i wspierające, nazwane BIOEASTsUP, oraz instrument wsparcia polityki z ćwiczeniem wzajemnego uczenia się pomiędzy różnymi państwami członkowskimi. Głównym celem BIOEASTsUP, w którym uczestniczą 24 instytucje naukowe i polityczne z 13 krajów, jest wspieranie Inicjatywy BIOEAST poprzez pomoc 11 krajom Europy Środkowo-Wschodniej we wdrażaniu ich Wizji na rok 2030 i Planu Działania na rzecz przejścia do zrównoważonej biogospodarki.

Głównym organem roboczym Inicjatywy BIOEAST jest Rada BIOEAST składająca się z sekretarza generalnego i krajowych punktów kontaktowych z ministerstw rolnictwa. Tematyczne grupy robocze BIOEAST zostały powołane w celu wspierania prac Rady BIOEAST w poszczególnych obszarach strategicznych: agroekologii, leśnictwie, systemie żywnościowym, wodzie słodkiej, bioenergii, biochemii i edukacji. Inicjatywa BIOEAST jest inicjatywą polityczną, dlatego jej członkami mogą zostać jedynie organy ministerialne. Społeczności polityczne i naukowe zostały zmobilizowane, a teraz nadszedł czas, aby przejść do zaangażowania na poziomie interesariuszy, poprzez mobilizację podmiotów rynkowych na poziomie lokalnym.

Krajowe HUBy BIOEAST gromadzą krajowych interesariuszy i wspierają ich zaangażowanie. Pierwszy z nich został utworzony w Republice Czeskiej przy wsparciu Ministerstwa Rolnictwa.

Makroregionalne podejście polegające na łączeniu funduszy we wspólnej puli dla dobrze finansowanego programu strategicznych badań i innowacji (SRIA) mogłoby pomóc zmobilizować społeczność naukową, przyciągnąć uwagę aktorów rynkowych i prywatnych funduszy oraz skupić agendę polityczną na gospodarkach napędzanych biomasą. Wspólna makroregionalna SRIA jest obecnie przygotowywana, a działanie wspierające BIOEASTsUP pomaga w procesie oceny potrzeb zainteresowanych stron w krajach BIOEAST.

Inicjatywa BIOEAST ma na celu zaoferowanie wspólnego zobowiązania politycznego i wspólnych strategicznych ram badań i innowacji dla pracy na rzecz biogospodarki cyrkulacyjnej w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Konkurencyjność tych krajów będzie zależała od tego, jak wcześnie zainwestują one w badania i innowacje, które określą kluczowe technologie przyszłości.

Przejście do zrównoważonych procesów opartych na biologii wymaga szczególnej uwagi, zarówno w celu modernizacji sektorów związanych z żywnością i biomasą, jak i umożliwienia zastąpienia węgla pochodzącego z paliw kopalnych węglem odnawialnym w kilku zastosowaniach przemysłowych.

Projekt BIOEASTsUP otrzymał dofinansowanie z programu Unii Europejskiej „Horyzont 2020” w zakresie badań i innowacji na podstawie umowy o dofinansowanie nr 862699.