IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.
W dziewiątym okresie raportowania tj. od 11 czerwca do 10 sierpnia 2021 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -44 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu o 68 mm w stosunku do poprzedniego okresu (1 VI-31 VII). Jest to wynikiem wzrostu wielkości opadów atmosferycznych ale też zmniejszeniem ewapotranspiracji (średnio dla kraju o 18,8 mm względem poprzedniego okresu raportowania).
Największy deficyt wody notowany był w dalszym ciągu na obszarze: Równiny Białogardzkiej, środkowej części Wybrzeża Słowińskiego, na Wysoczyźnie Damnickiej, na Pojezierzu Kaszubskim, Żuławach Wiślanych, we wschodniej części Kotliny Gorzowskiej, na Pojezierzu Wielkopolskim, na Polesiu Wołyńskim, oraz we wschodniej części Niziny Wielkopolskiej, od -130 do -199 mm. Na pozostałym terytorium kraju niedobory wody były mniejsze od -50 mm do -129 mm.
W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na terytorium Polski.
Susza rolnicza występowała na terenie ośmiu województw:
Susza występowała w dziewięciu uprawach:
W obecnym okresie sześciodekadowym największą suszę notowano w uprawach kukurydzy na kiszonkę. Notowano ją w 237 gminach (9,57% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 32,62 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Susza wystąpiła na obszarze 1,34% gruntów ornych kraju (zmniejszenie
o 9,29 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę w województwach przedstawia tab. 1.
Tabela 1. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
| 1 | zachodniopomorskie | 113 | 67 | 59,29 | 8,47 |
| 2 | pomorskie | 123 | 68 | 55,28 | 6,93 |
| 3 | wielkopolskie | 226 | 84 | 37,17 | 4,47 |
| 4 | kujawsko-pomorskie | 144 | 11 | 7,64 | 0,83 |
| 5 | lubuskie | 82 | 2 | 2,44 | 0,04 |
| 6 | podkarpackie | 160 | 3 | 1,88 | 0,03 |
| 7 | opolskie | 71 | 1 | 1,41 | 0,00 |
| 8 | warmińsko-mazurskie | 116 | 1 | 0,86 | 0,00 |
Suszę notowano również w uprawach kukurydzy na ziarno. Notowano ją w 230 gminach (9,29% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 32,9 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Susza wystąpiła na obszarze 1,25% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 9,38 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na ziarno w województwach przedstawia tab. 2.
Tabela 2. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
| 1 | zachodniopomorskie | 113 | 65 | 57,52 | 7,99 |
| 2 | pomorskie | 123 | 68 | 55,28 | 6,44 |
| 3 | wielkopolskie | 226 | 79 | 34,96 | 4,16 |
| 4 | kujawsko-pomorskie | 144 | 11 | 7,64 | 0,73 |
| 5 | lubuskie | 82 | 2 | 2,44 | 0,02 |
| 6 | podkarpackie | 160 | 3 | 1,88 | 0,03 |
| 7 | opolskie | 71 | 1 | 1,41 | 0,00 |
| 8 | warmińsko-mazurskie | 116 | 1 | 0,86 | 0,00 |
Suszę notowano także w uprawach krzewów owocowych. Notowano ją w 145 gminach (5,85% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 26,08 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 0,74% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 9,25 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach krzewów owocowych w województwach przedstawia tab. 3.
Tabela 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
| 1 | zachodniopomorskie | 113 | 48 | 42,48 | 5,40 |
| 2 | pomorskie | 123 | 45 | 36,59 | 5,01 |
| 3 | wielkopolskie | 226 | 44 | 19,47 | 1,77 |
| 4 | kujawsko-pomorskie | 144 | 4 | 2,78 | 0,06 |
| 5 | podkarpackie | 160 | 3 | 1,88 | 0,02 |
| 6 | lubuskie | 82 | 1 | 1,22 | 0,00 |
Suszę notowano również w uprawach roślin strączkowych. Notowano ją w 112 gminach (4,52% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 22,97 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 0,42% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 7,11 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach roślin strączkowych w województwach przedstawia tab. 4.
Tabela 4. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
| 1 | zachodniopomorskie | 113 | 44 | 38,94 | 3,05 |
| 2 | pomorskie | 123 | 38 | 30,89 | 2,85 |
| 3 | wielkopolskie | 226 | 26 | 11,50 | 1,03 |
| 4 | kujawsko-pomorskie | 144 | 2 | 1,39 | 0,02 |
| 5 | podkarpackie | 160 | 2 | 1,25 | 0,01 |
Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach warzyw gruntowych. Notowano ją w 28 gminach (1,13% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 12,96 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 0,04% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 2,91 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach warzyw gruntowych w województwach przedstawia tab. 5
Tabela 5. Zasięg suszy w uprawie warzyw gruntowych.
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
| 1 | pomorskie | 123 | 22 | 17,89 | 0,63 |
| 2 | zachodniopomorskie | 113 | 5 | 4,42 | 0,12 |
| 3 | wielkopolskie | 226 | 1 | 0,44 | 0,00 |
Suszę rolniczą w tym okresie sześciodekadowym odnotowano również w uprawach tytoniu. Notowano ją w 20 gminach (0,81% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 12,15 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 0,03% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 3,26 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach tytoniu w województwach przedstawia tab. 6.
Tabela 6. Zasięg suszy w uprawach tytoniu
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
| 1 | pomorskie | 123 | 16 | 13,01 | 0,47 |
| 2 | zachodniopomorskie | 113 | 4 | 3,54 | 0,07 |
Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach ziemniaka. Notowano ją w 19 gminach (0,77% gmin Polski). Nastąpiło zmniejszenie o 5,89 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 0,02% gruntów ornych kraju, odnotowano zmniejszenie tego obszaru o 0,78 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach ziemniaka w województwach przedstawia tab. 7.
Tabela 7. Zasięg suszy w uprawie ziemniaka
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
| 1 | pomorskie | 123 | 16 | 13,01 | 0,30 |
| 2 | zachodniopomorskie | 113 | 3 | 2,65 | 0,05 |
Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach chmielu. Notowano ją w 10 gminach (0,40% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 6,83 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 0,01% gruntów ornych kraju odnotowano zmniejszenie tego obszaru o 0,78 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach chmielu w województwach przedstawia tab. 8.
Tabela 8. Zasięg suszy w uprawie chmielu
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
| 1 | pomorskie | 123 | 8 | 6,50 | 0,13 |
| 2 | zachodniopomorskie | 113 | 2 | 1,77 | 0,00 |
Suszę rolniczą odnotowano w uprawach truskawek. Notowano ją w 3 gminach (0,12% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 7,39 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach truskawek w województwie pomorskim przedstawia tab. 9.
Tabela 9. Zasięg suszy w uprawie truskawek
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin zagrożonych | Udział gmin zagrożonych [%] | Udział powierzchni zagrożonej [%] |
| 1 | pomorskie | 123 | 3 | 2,44 | 0,00 |
Czerwiec tego roku był cieplejszy od średniej wieloletniej od 1 do 3oC. Najcieplej (powyżej 20oC) było w okolicach Sandomierza, centralnej części Niziny Mazowieckiej, na Pojezierzu Wielkopolskim, Nizinie Wielkopolskiej i w południowej części Niziny Śląskiej. Najzimniej było na Pogórzu od 14 do 18oC. Na pozostałym obszarze kraju notowano temperaturę od 18 do 20oC.
W pierwszej dekadzie lipca najcieplej było we wschodniej części kraju, na Pogórzu Karpackim oraz w Kotlinie Sandomierskiej, temperatura wynosiła powyżej 21oC. Najchłodniej było w górach od 14 do 16oC. Na pozostałym obszarze Polski notowano temperaturę od 17 do 21oC. Natomiast w drugiej dekadzie tego miesiąca najwyższą temperaturę powyżej 23oC stwierdzono na Polesiu Lubelskim. Najchłodniej było od 16 do 20oC w Sudetach, na Przedgórzu Sudeckim oraz Pogórzu Zachodniobeskidzkim oraz w Beskidach Zachodnich. Na pozostałym obszarze kraju notowano temperaturę od 20 do 23oC.
W trzeciej dekadzie lipca na przeważającym obszarze Polski notowano temperaturę powyżej 21oC. Poniżej tej wartości odnotowano ją na pojezierzach: Pomorskim, Iławskim, Litewskim i we wschodniej części Pojezierza Mazurskiego; na Nizinie Śląsko-Łużyckiej, we wschodniej części Niziny Północnopodlaskiej oraz na wyżynach: Przedborskiej
i Woźnicko-Wieluńskiej od 17 do 21oC.
W pierwszej dekadzie sierpnia najwyższą temperaturę powyżej 19oC odnotowano we wschodniej i południowej części Kotliny Sandomierskiej, na Roztoczu, w południowo-wschodniej części Wyżyny Lubelskiej i na Wyżynie Wołyńskiej. Najchłodniej było od 13 do 16oC w Sudetach, na Przedgórzu Sudeckim oraz w Beskidach Zachodnich. Na pozostałym obszarze Polski notowano temperaturę od 16 do 19oC.
W czerwcu tak jak w maju opady były zróżnicowane. Od 40 do 80% normy notowano na Pogórzu, Nizinie Śląskiej, Pojezierzu Pomorskim, Nizinie Mazowieckiej, Pojezierzu Chełmińsko-Dobrzyńskim. Opady w normie wieloletniej notowano na Wyżynie Lubelskiej, Polesiu, Wyżynie Małopolskiej i w północnej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Opady powyżej 120 % normy notowano na Ziemi Lubuskiej oraz w Zachodniej części Pojezierza Wielkopolskiego.
W pierwszej dekadzie lipca najmniejsze opady (poniżej 15 mm) notowano w północnej części Polesia Lubelskiego, na Wyżynie Wołyńskiej, we wschodniej części Kotliny Sandomierskiej, na Wyżynie Śląskiej i Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Najwyższe opady zanotowano na Pojezierzu Mazurskim, Nizinie Północnopodlaskiej, w środkowej części Kotliny Sandomierskiej, w zachodniej części Wyżyny Lubelskiej, na Nizinie Pólnocnomazowieckiej i na Pojezierzu Iławskim od 70 do 110 mm. Na pozostałym obszarze kraju notowano opady od 15 do 70 mm.
W drugiej dekadzie lipca najwyższe opady stwierdzono w środkowej części Pogórza Zachodniobeskidzkiego i w zachodniej części Niziny Mazowieckiej (powyżej 75 mm). Najniższe opady poniżej 25 mm notowano na Wyżynie Lubelskiej, Polesiu, na Nizinie Południowopodlaskiej, Nizinie Śląskiej, na Pojezierzu Mazurskim, Pobrzeżach, Pojezierzu Pomorskim, w centralnej części Pojezierza Wielkopolskiego oraz na Ziemi Lubuskiej. W pozostałej części kraju opady wynosiły od 25 do 75 mm.
W trzeciej dekadzie lipca najniższe opady notowano (poniżej 10 mm) na Pojezierzach: Pomorskim, Wielkopolskim, Lubuskim, Chełmińsko-Dobrzyńskim; w zachodniej części Niziny Śląskiej, Północnopodlaskiej oraz na obszarze łączącym Wyżynę Przedborską, Woźnicko-Wieluńskiej z Niziną Południowowielkopolską i Wzniesieniami Południowomazowieckimi. Natomiast najwyższe stwierdzono na Pojezierzu Litewskim, we wschodniej części Niziny Północnopodlaskiej, na Polesiu Zachodnim, w Kotlinie Sandomierskiej, w środkowej części Niziny Środkowomazowieckiej oraz na południu kraju od 30 do ponad 50 mm. W pozostałej części Polski opady odnotowano od 10 do
30 mm.
W pierwszej dekadzie sierpnia najniższe opady (poniżej 10 mm) odnotowano na Pojezierzu Lubuskim, w zachodniej i środkowej części Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, w północno-zachodniej i środkowej części Pojezierza Wielkopolskiego, w zachodniej i południowej części Pojezierza Południowopomorskiego.
Najwyższe opady od 60 do 110 mm notowano na Nizinie Środkowomazowieckiej i Południowopodlaskiej, na Wzniesieniach Południowomazowieckich, na wyżynach: Przedborskiej, Kieleckiej, Krakowsko-Częstochowskiej, Śląskiej, Woźnicko-Wieluńskiej, w zachodniej części Wyżyny Lubelskiej, w Niecce Nidziańskiej, w północno zachodniej części Kotliny Sandomierskiej, w Sudetach, na Pogórzu Zachodniobeskidzkim i w Beskidach Zachodnich. W pozostałej części kraju opady odnotowano od 10 do 60 mm.
W okresie sześciodekadowym 11 czerwiec – 10 sierpień br. na terenie kraju wystąpiło zmniejszenie deficytu wody dla roślin uprawnych (średnio o 44 mm) w stosunku do poprzedniego monitoringowanego okresu. Takie warunki wilgotnościowe sprawiły, że obszar suszy rolniczej stwierdzono o 8 województw mniej niż w poprzednim okresie raportowania.
Zdecydowanie największe niedobory wody odnotowano w województwie pomorskim w którym susza wystąpiła w 9 uprawach. Nieco mniejsza wystąpiła w woj. zachodniopomorskim, w którym stwierdzono ją w 8 uprawach. Suszę stwierdzono także w województwach wielkopolskim, kujawsko-pomorskim, podkarpackim gdzie wystąpiła dla 4-5 upraw. Natomiast w województwach lubuskim, opolskim oraz warmińsko-mazurskim notowano niedobory wody, w których stwierdzono suszę dla 2-3 upraw. W województwach: dolnośląskim, lubelskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim, podlaskim, śląskim, świętokrzyskim suszy nie odnotowano.
Z uwagi na wątpliwości dotyczące wystąpienia suszy rolniczej w okresie wegetacyjnym, informujemy, że zgodnie z definicją określoną w ustawie z dnia 7 lipca 2005 r o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249, z późn. zm.) „suszę oznaczają szkody spowodowane wystąpieniem, w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 21 marca do dnia 30 września, spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb”. A zatem w obojętnie którym okresie sześciodekadowym zostanie stwierdzona susza, to plony ostateczne będą niższe przynajmniej o 20% w skali gminy w stosunku do plonów uzyskanych w średnich wieloletnich warunkach pogodowych. Informujemy że na stronie internetowej monitoringu suszy rolniczej www.susza.iung.pulawy.pl znajduje się zakładka:
Mapy zagrożenia suszą\Wybierz uprawę\Wybierz okres – należy wybrać Zasięg maksymalny, z którego jednoznacznie wynika informacja o suszy: dla danego województwa, kraju. Porównując te informacje z danymi w poszczególnych okresach, wynika że są one zdecydowanie wyższe od wyników uzyskanych w poszczególnych okresach raportowania. Albowiem są one sumą ze wszystkich gmin i powierzchni objętych suszą od początku monitorowania (21 marca) w danym roku aż po raport bieżący. Podkreślamy, że tylko zasięg maksymalny jest najbardziej miarodajny w oznaczeniu wystąpienia suszy w kraju, województwie, gminie oraz na działce ewidencyjnej.
Dyrektor
Prof. dr hab. Wiesław Oleszek
Opracowali:
- Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB
- Dr hab. Rafał Pudełko
- Dr Katarzyna Żyłowska
- Dr Jan Jadczyszyn
- Mgr Piotr Koza
- Mgr Anna Jędrejek
- Mgr Małgorzata Kozak
- Mgr Tomasz Jóźwicki
- Adrian Matczuk