IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.
W jedenastym okresie raportowania tj. od 1 lipca do 31 sierpnia 2022 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -77 mm. W rozpatrywanym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu aż o 46 mm w stosunku do poprzedniego okresu (21 VI – 20 VIII).
Deficyt wody dla roślin uprawnych występował w całym kraju.
Największy deficyt wody notowano na terenie centralnej części Pojezierza Mazurskiego od -120 do -199 mm. Duże niedobory stwierdzono także na terenie Pojezierzy: Wielkopolskiego i w zachodniej części Pomorskiego, na Nizinie Wielkopolskiej, na Pobrzeżu Słowińskim, od -120 mm do -189 mm. Nieco mniejszy deficyt wystąpił w Kotlinie Sandomierskiej od -120 mm do -169 mm. Na dużym obszarze kraju niedobory wody wynosiły od 0 do -119 mm.
W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w jedenastym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na terytorium Polski.
Susza rolnicza występowała na terenie 11 województw.
Susza występowała w 9 monitorowanych uprawach:
- Kukurydzy na kiszonkę,
- Kukurydzy na ziarno,
- Krzewów owocowych,
- Ziemniaka,
- Roślin strączkowych,
- Chmielu,
- Warzyw gruntowych,
- Buraka cukrowego,
- Tytoniu.
W jedenastym okresie raportowania od 1 lipca do 31 sierpnia 2022 r. największy zasięg suszy rolniczej występował wśród upraw kukurydzy na kiszonkę. Suszę notowano w 298 gminach (12,03% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 23,17 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania (21.06-20.08.2022 r.).
Suszę notowano na obszarze 1,80% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 8,57 punktów procentowych względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę w województwach przedstawia tab. 1.
Tabela 1. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | lubuskie | 82 | 49 | 59,76 | 9,11 |
| 2. | zachodniopomorskie | 113 | 57 | 50,44 | 3,62 |
| 3. | wielkopolskie | 226 | 102 | 45,13 | 6,33 |
| 4. | warmińsko-mazurskie | 116 | 41 | 35,34 | 6,53 |
| 5. | kujawsko-pomorskie | 144 | 15 | 10,42 | 0,82 |
| 6. | podkarpackie | 160 | 14 | 8,75 | 0,19 |
| 7. | pomorskie | 123 | 6 | 4,88 | 0,29 |
| 8. | mazowieckie | 314 | 10 | 3,18 | 0,87 |
| 9. | dolnośląskie | 169 | 2 | 1,18 | 0,00 |
| 10. | podlaskie | 118 | 1 | 0,85 | 0,01 |
| 11. | lubelskie | 213 | 1 | 0,47 | 0,00 |
W jedenastym okresie raportowania bardzo duży zasięg suszy rolniczej występował również wśród upraw kukurydzy na ziarno. Suszę notowano w 268 gminach (10,82% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 22,00 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.
Suszę notowano na obszarze 1,43% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 8,06 punkty procentowe względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na ziarno w województwach przedstawia tab. 2.
Tabela 2. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | lubuskie | 82 | 46 | 56,10 | 6,97 |
| 2. | zachodniopomorskie | 113 | 52 | 46,02 | 2,59 |
| 3. | wielkopolskie | 226 | 88 | 38,94 | 4,98 |
| 4. | warmińsko-mazurskie | 116 | 40 | 34,48 | 5,57 |
| 5. | kujawsko-pomorskie | 144 | 13 | 9,03 | 0,57 |
| 6. | podkarpackie | 160 | 11 | 6,88 | 0,11 |
| 7. | pomorskie | 123 | 6 | 4,88 | 0,22 |
| 8. | mazowieckie | 314 | 8 | 2,55 | 0,77 |
| 9. | dolnośląskie | 169 | 2 | 1,18 | 0,00 |
| 10. | podlaskie | 118 | 1 | 0,85 | 0,00 |
| 11. | lubelskie | 213 | 1 | 0,47 | 0,00 |
Susza rolnicza wystąpiła również w uprawach krzewów owocowych. Notowano ją w 219 gminach (8,84% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 16,96 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.
Suszę notowano na obszarze 1,40% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 8,57 punktów procentowych względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach krzewów owocowych w województwach przedstawia tab. 3.
Tabela 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | lubuskie | 82 | 38 | 46,34 | 4,54 |
| 2. | wielkopolskie | 226 | 77 | 34,07 | 4,61 |
| 3. | warmińsko-mazurskie | 116 | 39 | 33,62 | 7,94 |
| 4. | zachodniopomorskie | 113 | 37 | 32,74 | 1,32 |
| 5. | kujawsko-pomorskie | 144 | 9 | 6,25 | 0,67 |
| 6. | pomorskie | 123 | 4 | 3,25 | 0,06 |
| 7. | podkarpackie | 160 | 5 | 3,12 | 0,03 |
| 8. | mazowieckie | 314 | 6 | 1,91 | 0,75 |
| 9. | dolnośląskie | 169 | 2 | 1,18 | 0,00 |
| 10. | podlaskie | 118 | 1 | 0,85 | 0,00 |
| 11. | lubelskie | 213 | 1 | 0,47 | 0,00 |
Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano także w uprawach ziemniaka. Notowano ją w 125 gminach (5,05% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 10,98 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.
Suszę notowano na obszarze 0,61% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 3,56 punkty procentowe względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach ziemniaka w województwach przedstawia tab. 4.
Tabela 4. Zasięg suszy w uprawach ziemniaka
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | warmińsko-mazurskie | 116 | 32 | 27,59 | 4,59 |
| 2. | wielkopolskie | 226 | 52 | 23,01 | 1,62 |
| 3. | lubuskie | 82 | 15 | 18,29 | 1,13 |
| 4. | zachodniopomorskie | 113 | 18 | 15,93 | 0,25 |
| 5. | kujawsko-pomorskie | 144 | 3 | 2,08 | 0,22 |
| 6. | mazowieckie | 314 | 5 | 1,59 | 0,44 |
Suszę rolniczą odnotowano w uprawach roślin strączkowych, wystąpiła w 104 gminach (4,20% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 17,68 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.
Suszę notowano na obszarze 0,47% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 6,25 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach roślin strączkowych w województwach przedstawia tab. 5.
Tabela 5. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | warmińsko-mazurskie | 116 | 32 | 27,59 | 3,65 |
| 2. | wielkopolskie | 226 | 40 | 17,70 | 1,19 |
| 3. | lubuskie | 82 | 11 | 13,41 | 0,83 |
| 4. | zachodniopomorskie | 113 | 13 | 11,50 | 0,15 |
| 5. | kujawsko-pomorskie | 144 | 3 | 2,08 | 0,13 |
| 6. | mazowieckie | 314 | 5 | 1,59 | 0,38 |
Susza rolnicza wystąpiła w uprawach chmielu. Notowano ją w 24 gminach (0,97% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 9,20 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.
Suszę notowano na obszarze 0,07% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 1,76 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach chmielu w województwach przedstawia tab. 6.
Tabela 6. Zasięg suszy w uprawach chmielu
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | warmińsko-mazurskie | 116 | 15 | 12,93 | 0,91 |
| 2. | wielkopolskie | 226 | 8 | 3,54 | 0,04 |
| 3. | kujawsko-pomorskie | 144 | 1 | 0,69 | 0,03 |
Suszę notowano również w uprawach warzyw gruntowych. Wystąpiła w 20 gminach (0,81% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 11,26 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.
Suszę notowano na obszarze 0,06% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 2,65 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach warzyw gruntowych w województwach przedstawia tab. 7.
Tabela 7. Zasięg suszy w uprawach warzyw gruntowych
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | warmińsko-mazurskie | 116 | 12 | 10,34 | 0,73 |
| 2. | wielkopolskie | 226 | 7 | 3,10 | 0,03 |
| 3. | kujawsko-pomorskie | 144 | 1 | 0,69 | 0,03 |
Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach buraka cukrowego. Notowano ją w 4 gminach (0,16% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 5,01 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Nastąpiło zmniejszenie o 0,73 punkty procentowe powierzchni gruntów ornych względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach buraka cukrowego w województwach przedstawia tab. 8.
Tabela 8. Zasięg suszy w uprawach buraka cukrowego
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | warmińsko-mazurskie | 116 | 2 | 1,72 | 0,01 |
| 2. | kujawsko-pomorskie | 144 | 1 | 0,69 | 0,03 |
| 3. | wielkopolskie | 226 | 1 | 0,44 | 0,00 |
Suszę rolniczą w tym okresie sześciodekadowym odnotowano również w uprawach tytoniu. Notowano ją w 1 gminie (0,04% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 10,13 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Nastąpiło zmniejszenie o 2,29 punktu procentowego gruntów ornych względem poprzedniego okresu raportowania).
Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach tytoniu w województwach przedstawia tab. 9.
Tabela 9. Zasięg suszy w uprawach tytoniu
| Lp. | Województwo | Liczba gmin ogółem | Liczba gmin z suszą | Udział gmin z suszą [%] | Udział powierzchni z suszą [%] |
| 1. | kujawsko-pomorskie | 144 | 1 | 0,69 | 0,00 |
W lipcu najchłodniej było w północnej części kraju od 16 do 18oC. Im dalej w kierunku południowym tym było cieplej, od 18 do 20oC. Najwyższą temperaturę tego miesiąca notowano na Nizinie Śląskiej, na której notowano ponad 20oC.
W pierwszej dekadzie sierpnia najchłodniej było we wschodniej części kraju od 16 do 19oC, natomiast na zachodnim terytorium Polski było cieplej od 19 do 22oC. W drugiej dekadzie tego miesiąca najniższą temperaturę powietrza notowano w południowo- wschodniej części kraju od 17 do 20oC, zaś najwyższą na Pojezierzach: Wielkopolskim, Mazurskim (w zachodniej części) oraz Pomorskim (w południowych obszarach) od 22 do 24oC. Natomiast na pozostałym terytorium Polski notowano od 20 do 22oC. W trzeciej dekadzie sierpnia w zachodnich rejonach kraju było chłodno od 15 do 19oC, znacznie cieplej było we wschodniej Polsce od 19 do 22oC.
W lipcu najmniej słonecznych godzin notowano w północno-wschodniej części kraju od 200 do 240 godzin. Im dalej w kierunku południowym a zwłaszcza w południowo-zachodnim tym więcej notowano słonecznych godzin od 240 do 260 godzin.
Pierwszą dekadę sierpnia na przeważającym terytorium kraju charakteryzowało niskie usłonecznienie od 80 do 100 godzin. Natomiast na Wyżynie Lubelskiej, Nizinie Śląskiej i Wielkopolskiej oraz na Pobrzeżu Słowińskim notowano więcej słonecznych godzin od 100 do 120. W drugiej dekadzie tego miesiąca najniższe usłonecznienie wynoszące tylko od 60 do 70 godzin notowano w południowo-wschodniej Polsce. Natomiast najwięcej słonecznych godzin notowano na północy kraju od 90 do 105. Na pozostałym obszarze Polski Słonce świeciło od 70 do 90 godz. Trzecią dekadę sierpnia charakteryzowało bardzo niskie usłonecznienie w zachodniej części kraju od 40 do 65 godzin. Natomiast we wschodniej części Polski notowano znacznie większą liczbę godzin ze Słońcem od 65 do 100 godzin.
W lipcu niskie opady notowano w zachodniej Polsce od 30 do 70 mm , stanowiące 30-90% normy wieloletniej. Na pozostałym terytorium kraju notowano już większe opady od 70 do 110 mm (80-110% normy), a we wschodnich i południowych częściach kraju osiągały nawet 130 mm (110-150% normy).
W pierwszej dekadzie sierpnia notowano bardzo małe opady (do 5 mm) a nawet ich brak na dużym obszarze Polski. Jedynie w stosunkowo wąskim pasie biegnącym od Niziny Śląskiej po Nizinę Podlaską, opady było nieco większe od 5 do 30 mm. W drugiej dekadzie tego miesiąca opady były już większe, na Pogórzu Sudeckim i na Nizinie Śląskiej wynosiły od 40 do 130 mm, na Wyżynie Lubelskiej oraz na Kaszubach od 40 do 90 mm a na pozostałym terytorium kraju od 20 do 40 mm. W trzeciej dekadzie sierpnia opady atmosferyczne na terenie kraju były bardzo zróżnicowane. Na dużym obszarze Polski wynosiły od 15 do 60 mm. Natomiast w południowo-zachodniej Polsce oraz na Kujawach opady były już wyższe od 60 do aż 140 mm.
W pierwszym i drugim raporcie notowano stosunkowo niskie wartości ewapotraspiracji wynoszące 2,5 mm/dzień. Występujące opady atmosferyczne w drugiej a zwłaszcza w trzeciej dekadzie maja spowodowały, że deficyt wody był mniejszy niż w pierwszym raporcie. Natomiast w trzecim raporcie ewapotranspiracja wzrosła do 2,9 mm/dzień, w czwartym do 3,3 mm/dzień, w piątym do 3,8 mm/dzień, w szóstym i siódmym do 3,9 mm/dzień, w ósmym i dziesiątym do 4,1 mm/dzień a w dziewiątym do 4,2 mm/dzień. Natomiast w jedenastym okresie raportowania wartość ewapotranspiracji zmalała do 3,6 mm/dzień.
Informujemy, że zgodnie z definicją określoną w ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249, z późn. zm.) „suszę oznaczają szkody spowodowane wystąpieniem, w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 21 marca do dnia 30 września, spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb”. A zatem w obojętnie którym okresie sześciodekadowym zostanie stwierdzona susza, to plony ostateczne dla upraw objętych suszą będą niższe przynajmniej o 20% w skali gminy w stosunku do plonów uzyskanych w średnich wieloletnich warunkach pogodowych.
W tegorocznym okresie wegetacyjnym od 21 marca do 31 sierpnia opracowano jedenaście raportów dotyczących monitoringu suszy rolniczej. W tym okresie stwierdzono niedobory wody powodujące obniżenie plonów przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskiwanych w średnich warunkach pogodowych dla upraw:
- Zboża jare
- Zboża ozime
- Krzewy owocowe
- Rzepak i rzepik
- Truskawki
- Kukurydza na kiszonkę
- Kukurydza na ziarno
- Rośliny strączkowe
- Warzywa gruntowe
- Tytoń
- Ziemniak
- Drzewa owocowe
- Chmiel
- Burak cukrowy.
Wystąpienie tej wielkości strat dla kraju dla okresu 21.03 – 31.08 br. przedstawia tabela 10.
Tabela 10. Susza rolnicza w Polsce w okresie 21.03-31.08.2022 r.
| Lp. | Uprawa | Liczba gmin z suszą | % gmin z suszą | % gruntów z suszą |
| 1. | Zboża jare | 2096 | 84,62 | 38,17 |
| 2. | Zboża ozime | 1909 | 77,07 | 25,19 |
| 3. | Krzewy owocowe | 1815 | 73,27 | 27,61 |
| 4. | Rzepak i rzepik | 1734 | 70,00 | 20,97 |
| 5. | Truskawki | 1726 | 69,68 | 22,26 |
| 6. | Kukurydza na kiszonkę | 1648 | 67,99 | 20,12 |
| 7. | Kukurydza na ziarno | 1648 | 66,53 | 19,45 |
| 8. | Rośliny strączkowe | 1423 | 57,45 | 18,30 |
| 9. | Warzywa gruntowe | 812 | 32,78 | 7,26 |
| 10. | Tytoń | 771 | 31,13 | 7,89 |
| 11. | Ziemniak | 483 | 19,50 | 5,12 |
| 12. | Drzewa owocowe | 479 | 19,34 | 2,80 |
| 13. | Chmiel | 355 | 14,33 | 2,97 |
| 14. | Burak cukrowy | 157 | 6,34 | 1,09 |
Szczegółowe informacje przedstawiające straty plonów w poszczególnych województwach za pomocą map oraz tabel zamieszczone są na stronie Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej www.susza.iung.pulawy.pl, na której znajduje się zakładka:
Mapy zagrożenia suszą\Wybierz uprawę\Wybierz okres – należy wybrać Zasięg maksymalny, z którego jednoznacznie wynika informacja o suszy:
- liczba gmin z suszą,
- udział gmin z suszą,
- udział powierzchni z suszą
dla województw i dla kraju. Przedstawione dane są sumą wszystkich gmin i powierzchni objętych suszą od początku jej monitorowania (od 21 marca) w danym roku aż po raport bieżący. Podkreślamy, że tylko zasięg maksymalny jest najbardziej miarodajny
w monitorowanym okresie wegetacyjnym w oznaczeniu wystąpienia suszy rolniczej
w: kraju, województwie, gminie oraz na działce ewidencyjnej.
Tegoroczne warunki pogodowe z uwagi na:
- wysokie usłonecznienie (III dekada marca, I i II dekada maja oraz III dekada czerwca),
- dużą prędkość wiatru (I dekada kwietnia oraz III dekada maja),
- niską wilgotność powietrza (III dekada marca, I i II dekada maja oraz III dek. czerwca),
- wysoką temperaturę powietrza (czerwiec),
- małe opady atmosferyczne (II dekada marca, III dekada kwietnia, I i II dekada maja oraz III dekada czerwca, II dekada lipca, I dekada sierpnia).
- wysokie opady lipca, II i III dekady sierpnia,
- wzrost ewapotranspiracji potencjalnej (III dekada lipca, I i II dekada sierpnia)
sprawiły, że wystąpił na terenie kraju duży deficyt wody powodujący suszę wśród wszystkich monitorowanych roślin uprawnych.
W obecnie monitorowanym okresie stwierdzamy znaczne zmniejszenie zasięgu suszy rolniczej dla upraw: kukurydzy na ziarno i kiszonkę, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych, roślin strączkowych, chmielu, tytoniu, ziemniaka oraz buraka cukrowego. Obecnie sza występuje w dziewięciu województwach.
Dyrektor
Prof. dr hab. Wiesław Oleszek
Opracowali:
- Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB
- Dr hab. Rafał Pudełko
- Dr Katarzyna Żyłowska
- Dr Jan Jadczyszyn
- Mgr Piotr Koza
- Mgr Anna Jędrejek
- Mgr Małgorzata Kozak
- Adrian Matczuk
- Mgr Beata Murat
- Mgr Agata Ścibior