Monitoring Suszy Rolniczej. Komunikat nr 14.

03.10.18 IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2478 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: buraka cukrowego oraz rzepaku i rzepiku.

W czternastym okresie raportowania tj. od 1 sierpnia do 30 września 2018 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

W wyniku znacznego ochłodzenia jak ze względu na występujące w całym kraju opady atmosferyczne w ostatniej dekadzie września, wartości Klimatycznego Bilansu Wodnego wzrosły aż o 49 mm w stosunku do poprzedniego okresu. Najniższe wartości w dalszym ciągu występowały na Pojezierzu Wielkopolskim, w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego od -150 do –190 mm oraz na Nizinie Śląskiej od -150 do -170 mm. Duży deficyt wody od –120 do -150 mm notowany był w pozostałej zachodniej części kraju. We wschodniej części Polski notowany był mniejszy deficyt wody od -50 do -110 mm z wyjątkiem Polesia Lubelskiego, na którym niedobór wody wynosił od -120 do -150 mm

Aktualnie susza rolnicza w Polsce występuje wśród następujących monitorowanych upraw:

Liczbę wszystkich gmin zagrożonych suszą w Polsce oraz udział gmin z suszą w kraju (w %) prezentuje tabela 1.

Potencjalną powierzchnię zagrożenia suszą rolniczą w Polsce przedstawia tabela 2.

W czternastym okresie raportowania od 1 sierpnia do 30 września 2018 r. największe zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw rzepaku i rzepiku. W tym okresie sześciodekadowym odnotowano kolejny już raz suszę rolniczą w tych uprawach. Notowano ją w dziewięciu województwach w 412 gminach tj. w 16,63% gmin Polski, na powierzchni 6,24% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpiło znaczne zmniejszenie gmin z suszą – o 51,97 punktów procentowych oraz zmniejszenie powierzchni gruntów ornych o 42,85 punktów.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach rzepaku i rzepiku w poszczególnych województwach przedstawia tabela 3.

W tym okresie raportowania zagrożenie suszą występowało również w uprawach buraka cukrowego. Suszę notowano w dziewięciu województwach, w 386 gminach tj. w 15,58% gmin kraju na powierzchni 5,91% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpiło znaczne zmniejszenie gmin z suszą – o 26,31 punktów procentowych oraz zmniejszenie powierzchni gruntów ornych o 17,10 punktów.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach buraka cukrowego przedstawia tabela 4.

Sierpień w tym roku był wyjątkowo ciepły. Zdecydowanie najcieplej było na terenie Ziemi Lubuskiej, gdzie notowano średnią temperaturę powietrza wynoszącą ponad 22,5^oC i na tym terenie była ona wyższa aż o ponad 4^oC od normy wieloletniej. Im dalej od tego obszaru w kierunku wschodnim – temperatura była tylko nieco niższa, osiągając 18^oC na krańcach tej części Polski. Na przeważającym obszarze kraju notowano temperaturę wyższą od normy aż od 2 do 3^oC.

Obie dekady września były bardzo ciepłe, zdecydowanie najcieplej było na terenie południowo-zachodniej części Polski od 18 do 20^oC. Im dalej od tego obszaru w kierunku północno-wschodnim tym temperatura była już nieco niższa, osiągając 16^oC na krańcach tej części Polski. Na przeważającym obszarze kraju notowano od 16 do 18^oC. Natomiast trzecia dekada tego miesiąca była już zdecydowanie chłodniejsza. Na północno-wschodnich obszarach Polski temperatura powietrza wynosiła 10^oC. Im dalej od tych terenów w kierunku południowo-wschodnim tym temperatura była tylko nieco wyższa, osiągając na Nizinie Śląskiej 12^oC. Najcieplej było na Wybrzeżu od 12 do 13^oC.

W sierpniu zachodnie obszary kraju charakteryzowały się bardzo małymi opadami, wynoszącymi mniej niż 20 mm a w okolicach Poznania mniejszymi nawet od 10 mm. Na tym obszarze notowano opady niższe od normy aż o 70%. Natomiast w pasie obejmującym Wyżynę Małopolską, Nizinę Mazowiecką oraz Pojezierze Mazurskie opady były stosunkowo wysokie wynoszące od 50 do ponad 120 mm, stanowiące od 100 do 130% normy wieloletniej. Na przeważającym obszarze Polski notowano niskie opady od 20 do 50 mm, stanowiące od 30 do 100% normy.

W pierwszej dekadzie września największe terytorium z bardzo niskim opadami poniżej 10 mm a miejscami nawet mniejszymi od 5 mm notowano na terenie Ziemi Lubuskiej oraz na Nizinie Wielkopolskiej. W mniejszym stopniu tak niskie opady notowano na wschodzie Polski. Natomiast największe opady od 20 do ponad 50 mm zanotowano na terenie Wyżyny Małopolskiej, w Beskidzie Śląskim oraz w północno-wschodniej Polsce. Na przeważającym obszarze Polski notowano niskie opady od 10 do 20 mm. Druga dekada września była jeszcze bardziej sucha. W Polsce północnej opady były bardzo małe od 5 do 10 mm a miejscami były nawet mniejsze. W południowej części kraju też nie były duże od 10 do 25 mm. Natomiast trzecia dekadę września charakteryzowały wysokie opady zwłaszcza w części północnej kraju, wynoszące od 20 do 50 mm a miejscami na północnych krańcach Polski były one jeszcze większe przekraczające 50 mm. Jedynie ma Kujawach, Żuławach, Nizinie Szczecińskiej oraz w północno-wschodniej części Pojezierza Mazurskiego opady były nieco niższe, od 10 do 20 mm. Tej wielkości opady zostały odnotowane też na znacznych obszarach Polski południowej.

Występujące warunki pogodowe w kolejnym już monitorowanym okresie powodowały w zachodniej części Polski w dalszym ciągu duży deficyt wody dla roślin, czego wynikiem jest występowanie suszy wśród monitorowanych upraw. W tym okresie sześciodekadowym w stosunku do poprzedniego okresu liczba gmin ogarniętych suszą uległa zmniejszeniu z 1700 do 412. Natomiast powierzchnia z suszą uległa zmniejszeniu o 51,97 punktów procentowych. Wykazany deficyt wody powoduje obniżenie plonów w gminie przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich warunkach pogodowych.
W tym okresie występowały niesprzyjające warunki pogodowe powodujące suszę, którą notowano w dużej liczbie gmin w województwach: wielkopolskim, zachodniopomorskim, lubuskim, opolskim, dolnośląskim oraz kujawsko-pomorskim.

Dyrektor: Prof. dr hab. Wiesław Aleksander Oleszek

Opracowali: dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadzw., dr hab. Rafał Pudełko, dr Katarzyna Żyłowska, mgr Piotr Koza, mgr Elżbieta Wróblewska

Zobacz poprzednie Raporty:

Więcej na stronie Monitoringu Suszy Rolniczej